پرسشي از دولت محترم
عباس عبدي
اين يادداشت درصدد طرح پرسشي اساسي از دولت محترم است. اميدوارم كه با حسن ظن به سوال نگاه كنيد. پاسخ ندادن آن نيز دردي را درمان نمي‌كند، جز اينكه مشكل‌آفرين نيز هست. پاسخ آن براي خودتان نيز مفيد است. در اين يادداشت مي‌خواهم چند دوره انتقال دولت از هاشمي به خاتمي سپس به احمدي‌نژاد و در ادامه به روحاني و در پايان رييسي را مقايسه كنم. فرض مي‌كنيم كه سال انتخاب فرد نيز به حساب نفر قبلي باشد. در دو سال پاياني آقاي هاشمي متوسط تورم سالانه حدود ۲۰ درصد بود. در دو سال اول خاتمي به ۱۹ درصد كاهش يافت و در دو سال بعدي او به حدود ۱۲ درصد تنزل يافت كه روند بسيار خوبي بود. البته در دو سال اول خاتمي اين كاهش تورم در شرايطي پيش آمد كه درآمدهاي ارزي ناشي از صادرات نفت به پايين‌ترين ارقام خود رسيده بود و كشور به شدت در تنگناي ارزي قرار داشت. پس چرا به‌رغم كاهش شديد درآمدهاي ارزي توانستند تورم را تا حدي كم كنند؟ هنگامي كه خاتمي رفت، نرخ تورم سالانه در سال ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ باز هم حدود ۱۲ درصد بود. ولي در دو سال اول احمدي‌نژاد دو باره افزايش يافت و اين نرخ در اين دو سال به‌طور ميانگين به حدود ۱۵ درصد رسيد. جالب اينكه درآمدهاي ارزي دولت احمدي‌نژاد نه تنها كاهش نيافت كه به شدت زياد شده بود. هنگامي كه احمدي‌نژاد رفت متوسط نرخ تورم سالانه در دو سال ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲، حدود ۳۲ درصد شد و اين آغاز فاجعه بود، ولي نكته بسيار مهم اين است كه اين نرخ در دو سال اول روحاني به حدود ۱۴ درصد رسيد كه خيلي كاهش چشمگيري بود. در حالي كه درآمدهاي نفتي روحاني نيز نسبت به دو سال آخر احمدي‌نژاد به شدت كاهش يافته بود. هنگامي كه روحاني رفت، متوسط نرخ تورم دو سال آخر او به حدود ۴۰ درصد رسيد كه خيلي بالا بود. ولي اين نرخ در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ (امسال) نيز همچنان بيشتر از اين رقم است و احتمالا در خوش‌بينانه‌ترين حالت و با توجه به روند نزولي تورم در دو ماه اخير به همان ميزان دو سال آخر روحاني برسد، در حالي كه درآمدهاي نفتي اين دولت خيلي خيلي بيشتر از دو سال آخر روحاني است. بررسي بولتن آماري سالانه اوپك نشان مي‌دهد كه ارزش صادرات نفت ايران در سال ۱۴۰۱، به ۴۳ ميليارد دلار رسيد كه در مقايسه با ۲۶ ميليارد دلار در سال ۱۴۰۰ و ۸ ميليارد دلار در سال ۱۳۹۹ و ۱۹ ميليارد دلار در سال ۱۳۹۸ افزايش چشمگيري داشته و به ميزان ۶۱ ميليارد دلار ارزش صادرات نفتي در سال ۱۳۹۷ كه تحريم‌هاي امريكا عليه صادرات نفت ايران احيا شد، نزديك شده است. اينكه هر روز به فروش بيشتر نفت افتخار شود، مساله مردم نيست؛ آثار اين فروش در كسب و كار و سفره مردم مهم است. پرسش اين است كه اين تفاوت‌ها ناشي از چيست؟ چرا در دو دولت شما و احمدي‌نژاد به‌رغم بهبود درآمدهاي نفتي وضع بدتر مي‌شود ولي در دولت خاتمي و روحاني به‌رغم كاهش درآمدهاي نفتي وضع بهتر مي‌شود؟ آماده شنيدن پاسخ شما هستيم؛ ولي اگر پاسخ نداديد كه اميدوارم دولت محترم پاسخ بدهند، خودم اجمالا به چند عامل مهم اشاره خواهم كرد. شفافيت، نظارت‌پذيري، عقلانيت اقتصادي و ايجاد اميد و چشم‌انداز نسبت به آينده و بهبود روابط خارجي علل اصلي اين تفاوت هستند كه در يادداشت ديگري هر كدام را توضيح مي‌دهم.